သီရိလကၤာနိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕ ၂ ၿမိဳ႕မွ ခရစ္ယန္ ဘုရားေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ဟိုတယ္မ်ားတြင္ အေသခံ ဗုံးခြဲသူမ်ားက လူ ၂၅၀ ေက်ာ္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့သည့္ အီစတာ တနဂၤေႏြေန႕ မတိုင္မီညက အသက္ ၂၈ ႏွစ္အ႐ြယ္ ဖာသီမာ ေအလ္ဟမ္ Fathima Ilham က သူ၏ မိခင္ကို ဖုန္းေခၚ၍ ေနာက္တေန႕ မနက္တြင္ လာရန္ ေျပာသည္။ သူက ျဖစ္လာေတာ့မည့္ အစုအၿပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈ အတြက္ မည္သည့္ အရိပ္အေယာင္မွ် မျပသခဲ့ပါ။
ေနာက္တေန႕ ေန႕လည္ခင္းေရာက္သည့္ အခါ ရက္စက္ေသာ အျဖစ္မွန္တခုကို မိခင္ျဖစ္သူ ရင္ဆိုင္ရေတာ့သည္။ ဖာတီမာႏွင့္ သူ၏ ခင္ပြန္း ျဖစ္သူ အသက္ ၃၂ ႏွစ္အ႐ြယ္ စီးပြားေရးသမား ေအလ္ဟမ္ အာမက္ အီဘရာဟင္ Ilham Ahmed Ibrahim တို႔က ဆယ္စုႏွစ္ တခု အတြင္း သီရိလကၤာနိုင္ငံ၌ အဆိုး႐ြားဆုံး ျဖစ္သည့္ အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္တြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့ၾကသည္။
သူတို႔ စုံတြဲ အစြန္းေရာက္သြားျခင္းက သီးသန႔္ကိစၥတခု လုံးဝမဟုတ္ပါ။ မိသားစု အၾကမ္းဖက္ ကလပ္စည္းမ်ား ေပၚထြက္လာျခင္းက Islamic State(IS) အဖြဲ႕ႏွင့္ ၎၏ လက္တံမ်ားက ေတာင္အာရွႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွတြင္ မည္သို႔ ေရွ႕ဆက္ေနသည္၊ မည္သို႔ အသြင္ေျပာင္းလဲေနသည္ ဆိုျခင္းကို ျပသေနသည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းတြင္ ဆုံးရႈံးခဲ့ ရသည္မ်ားကို ျပန္ေထမိေရးအတြက္ အစၥလမ္မစ္နိုင္ငံ(caliphate) တခု ထူေထာင္ရန္ အားထုတ္ေနေသာ IS ကို အားက် သည့္ အစြန္းေရာက္မ်ားအား ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကေသာ ေဒသတြင္းမွ ေလ့လာဆန္းစစ္သူမ်ားကိုလည္း သတိေပးေနသည္။
အျမင့္ဆုံးသို႔ေရာက္ခဲ့ခ်ိန္တြင္ IS တို႔က စစ္ပြဲေၾကာင့္ ထိခိုက္ပ်က္စီးေနသည့္ အီရတ္ႏွင့္ ဆီးရီးယားတြင္ နယ္ေျမက်ယ္ က်ယ္ ျပန႔္ျပန႔္ ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၿပီးခဲ့သည့္ ၅ ႏွစ္တာကာလအတြင္းတြင္ သူတို႔ နိုင္ငံထူေထာင္ရန္ စီစဥ္ထားခဲ့သည့္ ပိုင္နက္နယ္ေျမမ်ားကို အားလုံး နီးပါး ဆုံးရႈံးခဲ့ရသည္။ IS အဖြဲ႕က အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ အႀကီးဆုံး ကက္သလစ္ ခရစ္ယန္နိုင္ငံျဖစ္သည့္ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းမွ မင္ဒါနာအိုကို caliphate အတြက္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ တြင္ ေက်ညာခဲ့သည္။ မြတ္ဆလင္ အမ်ားစုေနထိုင္ရာျဖစ္သည့္ မင္ဒါနာအိုသည္ လူ ၁၂၀၀၀၀ ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး ဆယ္စုႏွစ္ ၄ ခုနီးပါးၾကာျမင့္ခဲ့ေသာ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ ထိခိုက္ နစ္နာခဲ့ရၿပီး ျဖစ္သည့္အတြက္ စိုးရိမ္မႈမ်ား ျမင့္တက္ ခဲ့ရသည္။
“သန႔္စင္ေသာ အစၥလမ္မစ္ ပတ္ဝန္းက်င္တခု” ထူေထာင္ရန္ IS ၏ ေတာင္းဆိုမႈက အာရွမွ ေထာက္ခံသူ ေနာက္လိုက္မ်ားကို ဆက္လက္၍ ဆြဲေဆာင္ေနသည္။ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာမေ႐ြး မိသားစုတခုလုံးလိုက္ကို သိမ္းသြင္းယူေနသည္။
“မိသားစု သေဘာတရားက IS ရဲ႕ caliphate အေတြးအေခၚအတြက္ ေတာ္ေတာ္ေလး အလုပ္ျဖစ္တယ္” ဟု ေတာင္အာရွမွ ေထာက္လွမ္းေရး သမားတဦးက ေျပာသည္။ “စစ္မွန္တဲ့ မြတ္ဆလင္ေတြအေနနဲ႕ ေနထိုင္ဖို႔၊ ျပည့္စုံတဲ့ အစၥလမ္မစ္ဘဝကို ခံစားနိုင္ဖို႔ ဆိုတာက မြတ္ဆလင္ေတြကို အေျခခံ(radical)ဝါဒဖက္ ေရာက္သြားေအာင္ ဆြဲေဆာင္မႈ တခုပါပဲ။ အယ္လ္ကိုင္းဒါးက caliphate တခု ထူေထာင္ဖို႔ ဘယ္တုန္းကမွ မေျပာခဲ့တာေၾကာင့္ အဲဒါက အေျပာင္းအလဲတခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။”
သူ၏ မိသားစုက ခ်မ္းသာႂကြယ္ေသာ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ ကုန္သည္မ်ားျဖစ္ၾကသည့္တိုင္ ေအလ္ဟမ္ အာမက္ အီဘရာဟင္က လႈပ္ရွားမႈတြင္ ပါဝင္လာခဲ့သည္။ သူက ရွန္ဂရီလာ Shangri La အဆင့္ျမင့္ ဟိုတယ္ကို တိုက္ခိုက္ခဲ့သည့္ ဗုံးခြဲသူ ၂ ဦးထဲမွ တဦး ျဖစ္ၿပီး သူ၏ အကိုျဖစ္သူ အင္ရွက္ဖ္ အာမက္ အီဘရာဟင္ Inshaf Ahmed Ibrahim က အျခား ဟိုတယ္တခုကို တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။
နာရီ အနည္းငယ္ၾကာသည့္ အခါ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တဦး ျဖစ္သည့္ ဖာသီမာက သူ၏ အလြန္ငယ္႐ြယ္ေသးေသာ သား ၃ ေယာက္ႏွင့္ အတူ အေသခံ ဗုံးခြဲ သြားခဲ့သည္။ သူ၏ ေယာက္်ားဖက္မွ ေဆြမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အတူေနထိုင္ေသာ အိမ္သို႔ ရဲတပ္ဖြဲ႕မွ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႕တခု ေရာက္လာခဲ့ၿပီးေနာက္တြင္ ျဖစ္သည္။
ဖာသီမာ၏ မိခင္ေရာက္လာသည့္ အခ်ိန္ကို မိသားစုဝင္မ်ားက ျပန္ေျပာျပၾကသည္။ သူ၏ သမီးျဖစ္သူကို ဆိုဖာတခု ေပၚ တြင္ ထိုင္ေနသည္ကို ေတြ႕ရၿပီး သူ၏ သားမ်ားႏွင့္ အတူ က်မ္းစာ ႐ြတ္ဖတ္ေနသည္။ ဖာသီမာက ေပးစရာရွိသည့္ ေငြေၾကးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ား ေပးသည္။ ထို႔ေနာက္ “က်မက အလႅာရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း သြားေတာ့ မယ္” ဟု ေျပာၿပီးေနာက္ သူ႕မိခင္ကို ျပန္သြားခိုင္းခဲ့သည္။
ျပည္တြင္းျဖစ္ အစၥလမ္မစ္ အဖြဲ႕ ၂ ခုျဖစ္သည့္ National Thowheed Jamath (NTJ) ႏွင့္ Jamathei Millathu Ibrahim (JMI) တို႔က ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ သီရိလကၤာတိုက္ခိုက္မႈမ်ားအတြက္ တာဝန္ရွိေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာရန္ IS က အခ်ိန္ မျဖဳန္းခဲ့ပါ။ ထို႔ျပင္ အီဘရာဟင္ ညီအစ္ကိုမ်ားသည္သာ မိသားစုလိုက္ ပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့ျခင္း မဟုတ္ပါ။
ရွန္ဂရီလာ ဟိုတယ္ကို ဗုံးခြဲခဲ့သည့္ အျခားသူတဦး ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ကြယ္မွ ႀကိဳးကိုင္စီစဥ္ခဲ့သူဟု သံသယရွိသည့္ မိုဟာမက္ ကာဆင္ မိုဟာမက္ ဇဟာရမ္ Mohamed Cassim Mohamed Zaharan ၏ ေဆြမ်ိဳးမ်ားကလည္း ဧၿပီလ ၂၆ ရက္ေန႕တြင္ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ဗုံးခြဲ စီရင္သြားခဲ့သည္။ အေရွ႕ဘက္ကမ္းေျခမွ သူတို႔ ပုန္းခိုေနသည့္ေနရာကို အစိုးရတပ္ဖြဲ႕မ်ား လာေရာက္ဝိုင္းရံသည့္ အခ်ိန္တြင္ ျဖစ္သည္။ ေသဆုံးသူမ်ားထဲတြင္ အမ်ိဳးသမီး ၂ ဦးႏွင့္ ကေလး ၆ ဦး ပါဝင္သည္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ျပည္တြင္းစစ္ၿပီးဆုံးခဲ့သည့္ အခ်ိန္ေနာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ားစုျဖစ္သည့္ သီရိလကၤာနိုင္ငံမွ ထိရွလြယ္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ပ်က္စီးေစခဲ့ေသာ ဗုံးခြဲတိုက္ခိုက္မႈမ်ားက ေဒသတြင္းမွ အစြန္းေရာက္ မိသားစုမ်ားပါဝင္ ေနသည့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၏ ေနာက္တြင္ ေပၚထြက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
မတ္လ အလယ္ပိုင္းတြင္ ဘာသာေရးစစ္ပြဲဝါဒီ ကလပ္စည္းေခါင္းေဆာင္တဦး၏ ဇနီးျဖစ္သူက ကမာၻတြင္ မြတ္ဆလင္လူ ဦးေရ အမ်ားဆုံးနိုင္ငံျဖစ္သည့္ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံ ဆူမၾတာ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ဗုံးတလုံးကို ေဖာက္ခြဲခဲ့သည္။ ေပါက္ကြဲမႈက ရပ္ကြက္ တခုလုံးနီးပါးကို ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။
ဇန္နဝါရီလ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ အင္ဒိုနီးရွားလူမ်ိဳး ခင္ပြန္းႏွင့္ ဇနီးတို႔က ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံမွ ခရစ္ယန္ ဘုရားေက်ာင္းတခုကို အေသခံတိုက္ခိုက္ခဲ့ရာ လူ ၂၀ ေသဆုံးၿပီး ၁၀၂ ဦး ဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ေမလ အတြင္းတြင္ မိသားစုမ်ား(အသက္ ၉ ႏွစ္မွ ၁၈ ႏွစ္ အထိ ရွိသည့္ ကေလး ၄ ဦးႏွင့္ သူတို႔၏ မိဘမ်ား) က အင္ဒိုနီးရွား၏ ဒုတိယ အႀကီးဆုံးၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည့္ ဆူရာဘားယား Surabaya မွ ခရစ္ယန္ ဘုရားေက်ာင္းမ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ အင္ဒိုနီးရွား အေျခစိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္သူမ်ားက တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ ယခင္က မရွိခဲ့ဖူး သည့္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ိဳး ျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ မိဘမ်ားက သူတို႔၏ ကေလးမ်ားကို သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ေဖာက္ခြဲပစ္ရန္ ေခၚေဆာင္သြားၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ဂ်ကာတာအေျခစိုက္ Institute for Policy Analysis of Conflict ၏ အဆိုအရ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ပိုမိုတက္ႂကြေသာ အခန္းက႑က သိသိသသာသာ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့သည္။
“အစပိုင္းတုန္းက သူတို႔ေတြက (IS ကြန္ရက္ေတြမွာ) ဆရာမေတြ၊ ဆက္သားေတြ၊ ဝါဒျဖန႔္ခ်ီသူေတြနဲ႕ ဘ႑ာေငြ ရွာေဖြသူ ေတြ အျဖစ္ အေရးပါတဲ့ က႑က ပါဝင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလွ်ာ့ခ်လိဳက္တဲ့ ISIS ကမာၻသစ္မွာေတာ့ သူတို႔က တိုက္ခိုက္ေရး က႑မွာလည္း ပါဝင္လာၾကတယ္” ဟု လြတ္လပ္ေသာ ပညာရွင္အဖြဲ႕တခု ျဖစ္သည့္ Institute for Policy Analysis of Conflict ၏ ဧၿပီလထုတ္ အစီရင္ခံစာ တေစာင္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
မေလးရွားနိုင္ငံမွ အၾကမ္းဖက္တိုက္ဖ်က္ေရး တာဝန္ရွိသူမ်ားက သေဘာတူသည္။ မေလးရွားနိုင္ငံ၏ ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႕တခု ျဖစ္သည့္ သတင္းတပ္ဖြဲ႕(Special Branch) က အေထာက္အကူေပးေရး က႑မွ ေရွ႕တန္း က႑မ်ားသို႔ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မည္သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေနသည္ကို သတိျပဳမိခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္ဟု မေလးရွား အမ်ိဳးသား လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာမွ သတင္းရင္းျမစ္တဦးက ေျပာသည္။
၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေမလက မေလးရွားနိုင္ငံ၏ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲ ကာလအတြင္းတြင္ သူ၏ ကားအတြင္းတြင္ ဓာတ္ေငြ႕ဗူးမ်ားထည့္၍ မဲ႐ုံတခုမွ မဲလာေပးသူမ်ားအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ရန္ ႀကံစည္သည့္အတြက္ အသက္ ၅၁ ႏွစ္အ႐ြယ္ အမ်ိဳးသမီးတဦး အဖမ္းခံခဲ့ရၿပီးေနာက္ အခ်က္ေပးေခါင္းေလာင္းသံမ်ား ထြက္ေပၚလာခဲ့ရသည္။
မေလးရွား လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားမွာ အျခား ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားကို သတိထား ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသည္။ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည့္ ဘာသာေရးစစ္ပြဲ ဝါဒီမ်ား အိမ္ျပန္လာရန္ ျဖစ္နိုင္ေခ်မ်ား ရွိေနသည္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္က IS စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ရာ ေပၚထြက္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ အဖြဲ႕ကို အင္အားျဖည့္တင္းရန္ တိုင္းျပည္မွ ထြက္ခြာသြားခဲ့သူမ်ားက အမ်ိဳးသမီးမ်ား အပါအဝင္ မေလးရွားနိုင္ငံသား ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိမည္ဟု အစိုးရက ယူဆထားသည္။ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံသား ၅၀၀ ေက်ာ္လည္း အလားတူ ျပဳလုပ္ခဲ့လိမ့္မည္ဟု အင္ဒိုနီးရွား အစိုးရက ခန႔္မွန္းထားၿပီး သိရိလကၤာ နိုင္ငံသား ၃၂ ဦး(အခ်ိဳ႕က တမိသားစုလုံးအပါအဝင္) ရွိမည္ဟု သီရိလကၤာ အစိုးရက ခန႔္မွန္းသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အေမ ရိကန္ ဦးေဆာင္သည့္ စစ္ေရးတိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း caliphate တခု ထူေထာင္ေရး ရည္႐ြယ္ခ်က္က မီးခိုးလို ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ရသည္။
အိႏၵိယ နိုင္ငံကလည္း ျပန္လာမည့္ တိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အလားတူ စိုးရိမ္မႈမ်ား ရင္ဆိုင္ေနၾကရသည္။ ေတာင္ပိုင္း ျပည္နယ္ တခုျဖစ္သည့္ Kerala က လူသစ္စုေဆာင္းေရး အတြက္ ေရခံေျမခံေကာင္းသည့္ ေနရာတခု ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝသူ ၂၀ ေက်ာ္၊ ပညာေကာင္းစြာတတ္သည့္ အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ သူတို႔၏ မိသားစုမ်ားက IS သို႔ ဝင္ ေရာက္ရန္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ထြက္ခြာသြားခဲ့ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕မွာ ဆရာဝန္မ်ားႏွင့္ အင္ဂ်င္နီယာမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး အျခားသူမ်ား မွာ စီးပြားေရး ဘြဲ႕ရမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
လူဦးေရ ၄၀၀၀၀၀ ရွိၿပီး မြတ္ဆလင္ အမ်ားစုျဖစ္သည့္ ေမာ္လ္ဒိုက္တြင္ အဆိုပါ လႈပ္ရွားမႈအတြင္းသို႔ ပါဝင္ရန္ လူ ၂၅၀ မွ ၄၅၀ အတြင္း ထြက္ခြာသြားခဲ့ၾကသည္။ စက္ဝိုင္းသ႑န္ အတန္းလိုက္ တည္ရွိေသာ ကြၽန္းမ်ား၊ အလြန္သာယာသည့္ အပန္းေျဖစခန္းမ်ားေၾကာင့္ ေက်ာ္ၾကားသည့္ ေမာ္လ္ဒိုက္နိုင္ငံသည္ လူဦးေရ အခ်ိဳးအရ တြက္မည္ဆိုလွ်င္ IS အတြက္ လူသစ္ အမ်ားဆုံး ေထာက္ပံ့ေပးသည့္ နိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။ သူတို႔၏ ဇနီးမ်ားႏွင့္ ကေလးမ်ားကိုပါ ေခၚသြားၾကသည့္ အမ်ိဳးသား ၆၁ ဦး အပါအဝင္ မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ထြက္ခြာသြားၾကသူမ်ားက တူရကီ နိုင္ငံမွတဆင့္ ဆီးရီးယားရွိ IS စခန္းမ်ား သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၾကေၾကာင္း ေမာ္လ္ဒိုက္ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႕၏ အဆိုအရ သိရသည္။
ပါကစၥတန္ နိုင္ငံ နိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာန၏ အႀကံေပးတဦး ျဖစ္ေသာ မိုရွာရက္ဖ္ ဇိုင္ဒီ Mosharraf Zaidi က သူ၏ နိုင္ငံအတြင္းတြင္ IS ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈကို ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းက လူမႈေရးႏွင့္ စီးပြားေရး နယ္ပယ္အတြင္း IS ၏ ဆြဲေဆာင္မႈကို နားလည္ေရး တြင္ အေထာက္အကူ ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု သူက ယုံၾကည္ထားသည္။
အၾကမ္းဖက္လုပ္ငန္းတြင္ လုပ္သားပ်ား အဆင့္ရွိၿပီး ဆင္းရဲ ႏြမ္းပါးေသာ၊ ပညာမတတ္ေသာ၊ ငယ္႐ြယ္ၿပီး သိမ္းသြင္းဆြဲ ေဆာင္ရ လြယ္ကူသူမ်ားျဖစ္သည္ဟု သူက ဆိုသည္။ သေဘာတရားေရးရာ စစ္သည္ေတာ္ မ်ားလည္း ရွိသည္။ သူတို႔က ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝသူမ်ား၊ ပညာတတ္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
“သေဘာတရားေရးရာ စစ္သည္က အဂၤလိပ္စကားကို ကြၽမ္းကြၽမ္းက်င္က်င္ ေျပာနိုင္တယ္။ ကမာၻက ဘယ္လိုျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႕ ခ်ီၿပီး၊ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းနဲ႕ ခ်ီၿပီး ေျပာတဲ့ ေနရာမွာ အလြန္အေထာက္အကူ ေပးတယ္” ဟု Mosharraf Zaidi က ေျပာသည္။
အီစတာ တနဂၤေႏြေန႕တြင္ အေသခံဗုံးခြဲခဲ့သူ အခ်ိဳ႕ႏွင့္ သူတို႔၏ မဟာမိတ္အျဖစ္ သံသယရွိသူမ်ားမွာ ဒုတိယ အမ်ိဳးအစား ႏွင့္ ကိုက္ညီသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သူတို႔က ႂကြယ္ဝသည့္ မိသားစုမ်ားမွ ဆင္းသက္လာသူမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး နိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ ပညာသင္ယူခဲ့သူမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကသည္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လက ဒကၠာတြင္ အဆင့္ျမင့္ေကာ္ဖီဆိုင္ တခုကို တိုက္ခိုက္ခဲ့ ၾကသည့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစၥလမ္မစ္ အၾကမ္းဖက္သမား အဖြဲ႕မွာလည္း အလားတူပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း လုံၿခဳံေရး ေလ့လာဆန္း စစ္သူမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထိုတိုက္ခိုက္မႈတြင္ လူ ၂၉ ဦး ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး အမ်ားစုမွာ ညစာစားေနေသာ နိုင္ငံျခားသား မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
သီရိလကၤာ အေသခံ ဗုံးခြဲမႈ ၿပီးသည့္ေနာက္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ အတိုင္း IS အဖြဲ႕က ထိုစဥ္ကလည္း ထိုတိုက္ခိုက္မႈသည္ သူတို႔ ၏ လက္ခ်က္ျဖစ္ ေၾကာင္း သူတို႔၏ သတင္းဌာနျဖစ္ေသာ AMAQ မွတဆင့္ ေၾကညာခဲ့သည္။
အေတြ႕အႀကဳံမ်ားသည့္ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူမ်ားကလည္း အာရွမွ အစၥလမ္မစ္ အၾကမ္းဖက္ဝါဒကို ၁၉၈၀ ႏွစ္မ်ားမွ စ တင္၍ ပ်ံ့ပြားလာခဲ့သည့္ Wahhabi ႏွင့္ Salafi သေဘာတရားမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ျပခဲ့ၾကသည္။ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားက ဝါဒျဖန႔္ခဲ့သည့္ အဆိုပါ ျပင္းထန္သည့္ အစၥလမ္အယူအဆက အယ္လ္ကိုင္းဒါးႏွင့္ IS အပါအဝင္ အၾကမ္းဖက္ကြန္ရက္မ်ားကို ပ်ံ့ပြားေစခဲ့ခဲ့ျခင္းအတြက္ အျပစ္တင္ေဝဖန္ခံခဲ့ရသည္။ သူတို႔က ဘာသာေရးတြင္ ပိုမို၍ အလယ္အလတ္က်စြာ က်င့္သုံးသည့္ အာရွ အသိုင္းအဝိုင္းမ်ား အတြင္းသို႔ စီးဝင္လာခဲ့ၾကသည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ေဖာက္ခြဲေရး ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားက အာရွတြင္ မွိုလိုေပါက္ေနေသာ IS ကလပ္စည္းမ်ားၾကားတြင္ ဆက္သြယ္ ေနေသာ ေနာက္ထပ္ ဒုကၡတခုကို ျမင္ၾကသည္။ သူတို႔ အသုံးျပဳေသာ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္သည္။
အီစတာ ဗုံးခြဲသူမ်ားက TAPT သို႔မဟုတ္ Triacetone Triperoxide ကို အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ၎၏ ျပင္းထန္ေသာ အဖ်က္ စြမ္းအားေၾကာင့္ အယ္လ္ကိုင္းဒါးက “ေစတန္၏ မိခင္” ဟု အမည္တပ္ခဲ့သည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ မတ္လႏွင့္ ယမန္ႏွစ္ ေမလ အတြင္းက အင္ဒိုနီးရွားမွ ဗုံးခြဲမႈမ်ားတြင္ အလားတူ ေပါက္ကြဲေရး ပစၥည္းကို အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။
“TAPT က အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေတြၾကားမွာ လူႀကိဳက္မ်ားတဲ့ ေဖာက္ခြဲေရး ပစၥည္း ျဖစ္လာပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အေျခခံ ပစၥည္းေတြကို ကုန္မာဆိုင္ေတြနဲ႕ စူပါမားကက္ေတြမွာတင္ ရနိုင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ေဟာင္ေကာင္ အေျခစိုက္ လုံၿခဳံေရး အတိုင္ပင္ခံလုပ္ငန္းတခု ျဖစ္သည့္ ISS Risk မွ အၾကမ္းဖက္ေရးရာ ကြၽမ္းက်င္သူ အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ ေဖးလ္ဟိန္း Phill Hynes ကေျပာသည္။ “ဗုံးလုပ္တဲ့ ကြၽမ္းက်င္မႈကို သင္ယူဖို႔ အတြက္ ဆီးရီးယား သို႔မဟုတ္ အီရတ္ကို သြားစရာ မလိုပါ ဘူး။”
အီစတာ ဗုံးခြဲမႈတြင္ စစ္ေရးတိုက္ခိုက္မႈအဆင့္မ်ိဳး အထိျပင္းထန္ေအာင္ လုပ္နိုင္ခဲ့သည့္ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားက သူတို႔၏ ဗုံးလုပ္သည့္ နည္းပညာကို ပိုမိုထိေရာက္ေအာင္ တိုင္းျပည္အတြင္းတြင္ လုပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု သီရိလကၤာမွ စုံစမ္းစစ္ေဆးသူမ်ားက ယူဆၾကသည္။ အေရွ႕ပိုင္းမွ ပုန္းခိုသည့္ေနရာသို႔ လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ား လာဝိုင္းခ်ိန္တြင္ ေဖာက္ခြဲမႈ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ မိုဟာမက္ ဇဟာရမ္၏ ညီအစ္ကို တဦးက ဗုံးလုပ္သူမ်ားထဲမွ တဦးျဖစ္သည္ဟု သံသယ ရွိၾကသည္။
သို႔ေသာ္လည္း NTJ ႏွင့္ JMI မွ ႀကံစည္သူမ်ား၏ ကြန္ရက္တြင္းသို႔ ထိုးေဖာက္ေရးက အာဏာပိုင္မ်ားအတြက္ လြယ္ကူ ေသာ တာဝန္တခု မဟုတ္ပါ။ “သူတို႔က အစီအစဥ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးမႈေတြကို မိသားစု အတြင္းမွာပဲ လုပ္တယ္။ အင္တာနက္ေပၚမွာ သဲလြန္စထားခဲ့မယ့္အစား သူတို႔က မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ အလဲအလွယ္လုပ္တာကိုလည္း အားကိုးတယ္” ဟု သီရိလကၤာ ေထာက္လွမ္းေရး တဦးကေျပာသည္။
“အင္ရွက္ဖ္နဲ႕ ေအလ္ဟမ္တို႔က သူတို႔ရဲ႕ မနက္ပိုင္း ဝတ္ျပဳခ်ိန္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ဂ်မီးလ္ Jameel နဲ႕ BMW ကားတစီးေပၚမွာ နာရီ နဲ႕ခ်ီ ၿပီး ေတြ႕ဆုံခဲ့ၾကတာ ျဖစ္နိုင္တယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။ ဂ်မီးလ္သည္ ၿဗိတိန္ႏွင့္ ၾသစေၾတးလ်တိဳ႕တြင္ ပညာသင္ခဲ့သည့္ ေနာက္ထပ္ ပညာတတ္ ဗုံးခြဲသမားတဦးကို ရည္ၫႊန္းျခင္း ျဖစ္သည္။
စုံစမ္းစစ္ေဆးသူမ်ား အေနျဖင့္ သီရိလကၤာ ဗုံးခြဲမႈမ်ား၏ အဆုံးစြန္သို႔ အလွ်င္အျမန္ ေရာက္ရွိရမည္ဟု ကြၽမ္းက်င္သူမ်ား က ေျပာၾကသည္။ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားမတိုင္မီ သီရိလကၤာက IS စစ္မ်က္ႏွာသစ္မ်ားထဲတြင္ အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ယခုအခါတြင္မႈ IS ကို အတုယူအားက်သည့္ ကြန္ရက္မ်ားက မည္ကဲ့သို႔ ႀကံစည္ေနၾကေၾကာင္း ၫႊန္ျပခ်က္တခုအျဖစ္ ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရၿပီး ျဖစ္သည္။
သီရိလကၤာကဲ့သို႔ နိုင္ငံမ်ားတြင္ လူမ်ိဳးေရးတင္းမာမႈမ်ားက အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ထပ္တိုးေစနိုင္သည္။ အီစတာ တိုက္ခိုက္မႈက မြတ္ဆလင္ ဆန႔္က်င္ေရး ဆိုးက်ိဳးတခုကို ေပၚေပါက္ေစခဲ့သည္။ ေနာက္ထပ္ အစြန္းေရာက္မႈကို အလြယ္တကူ မီးထိုးေပးနိုင္သည္ဟု ေလ့လာဆန္းစစ္သူမ်ားက သတိေပးခဲ့ၾကသည္။
ေဒသခံတို႔၏ မေက်နပ္မႈကို အားသာခ်က္ယူရန္ အစြန္းေရာက္မ်ားက ႀကိဳးစားၾကနိုင္သည္ဟု ေဖးလ္ဟိန္းက ေျပာသည္။ “သူတို႔ကို ဆြေပးမယ္။ သူတို႔ကို အာရွမွာ IS အတြက္ ဆုံရပ္ ဒါမွမဟုတ္ မွတ္ေက်ာက္ေတြ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ပစ္လိမ့္မယ္။”
Credit - Irrawaddy
