မီးေလာင္ရာေလပင့္ သတင္းမွား သတင္းတု ျဖန႔္ေဝမႈေတြ ခ်က္ခ်င္းရပ္

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႀကီး မားတဲ့ ျပႆနာတစ္ခုခုနဲ႔ ႀကဳံေတြ႕ရရင္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ လူထုစိတ္ဝင္စားမႈ ျမင့္ တက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာပဲျဖစ္ ျဖစ္ အမ်ား ဆုံး ႀကဳံ ေတြ႕ရေလ့ရွိတာက အြန္ လိုင္း ေပၚ က ေန သတင္းတု သတင္းမွား ျဖန႔္ေဝ ၿပီး ျပည္ သူ ေတြကို စိုးရိမ္ထိတ္လန႔္ ေအာင္ လုပ္ တာ ေတြရွိပါတယ္။

မၾကာခင္ရက္ပိုင္းက ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ တိုင္းေဒသႀကီး ျပည္နယ္သုံးခုမွာ ေရ ႀကီး၊ ေျမၿပိဳတဲ့အခ်ိန္တုန္းကဆိုရင္ လူ တစ္ဦး တစ္ေယာက္ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊သတင္းေပ့ခ်္အ တုကပဲျဖစ္ျဖစ္ သတင္းမွားေတြကို အြန္ လိုင္း ေပၚတင္ကာ ျပည္သူေတြကို စိုးရိမ္ ထိတ္လန႔္ေအာင္ ျပဳလုပ္ၾကတာေတြ ရွိခဲ့ပါ တယ္။

အထူးသျဖင့္ တနသၤာရီတိုင္းကို မုန္ တိုင္းေလးလုံး တစ္ၿပိဳင္နက္ဝင္မယ္ဆိုတဲ့ သတင္းတုဟာ ေဒသခံေတြအပါ အဝင္ ျပည္သူအမ်ားစုကို စိုးရိမ္မႈ ျဖစ္ ေစ ခဲ့ပါ တယ္။ သည္သတင္းကို မိုးဇလ ပညာ ရွင္ ေဒါက္တာထြန္းလြင္ ကိုယ္တိုင္ သူ႔ရဲ႕ ေဖ့စ္ ဘုတ္ခ္မွာ သတင္းအမွား သာ ျဖစ္ ေၾကာင္း ျပန္လည္ရွင္းလင္းရတဲ့ အထိ ျဖစ္ ခဲ့ ပါ တယ္။

လက္ရွိႀကဳံေနရတဲ့ရွမ္းေျမာက္ ေဒသ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈျဖစ္စဥ္မွာဆိုရင္လည္း သတင္းတုထုတ္လႊင့္မႈေတြနဲ႔ ႀကဳံ ေတြ႕ၾက ရတဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြ စိုးရိမ္ ထိတ္လန႔္ မႈ ျဖစ္ရပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြက တိုက္ ပြဲျဖစ္တဲ့ဓာတ္ပုံ၊ ဗီဒီယိုေတြ အြန္လိုင္းေပၚ တင္ၿပီး ျပည္သူေတြ ထိတ္လန႔္ေအာင္ လုပ္ တာရွိသလို တခ်ိဳ႕ဆိုရင္လည္း ဘယ္ေဒ သ မွာ ဝင္တိုက္ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့အတြက္ သ တိ ထား ၾကဖို႔ဆိုၿပီး အြန္လိုင္းေပၚမွာ တင္ ေလ့ ရွိပါတယ္။

တခ်ိဳ႕လည္း သတင္းတု၊ သတင္းမွား ေတြကို မယုံၾကည္ၾကဖို႔နဲ႔လက္ရွိ ျဖစ္ေန တဲ့ အေျခအေနမွန္ေတြကို ေစတနာအမွန္နဲ႔ အြန္လိုင္းေပၚမွာ ေရးသားၾကတာေတြ လည္း ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လက္တ ေလာ တိုက္ပြဲျဖစ္ရာေဒသ ရွမ္းေျမာက္ရဲ႕ အ ေျခ အေနဆိုရင္ အခ်ိန္နဲ႔ တစ္ေျပးညီ သိ ရွိ ရသေလာက္ အြန္လိုင္းေပၚမွာ သတင္း အမွန္ တင္ေပးေနတဲ့သူေတြလည္း ရွိေန ပါတယ္။

မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ သည္လို သတင္း မွား ေတြ ထုတ္လႊင့္တာဟာ တျခားႏိုင္ငံ ေတြမွာလည္း ႀကဳံေတြ႕ရေလ့ရွိေပမဲ့ ျမန္မာ ႏိုင္ငံလို သတင္းလြတ္လပ္မႈ ရရွိ ခါစ၊ ဆိုရွယ္မီဒီယာ သုံးစြဲမႈ ဖြံ႕ၿဖိဳးစ ႏိုင္ငံ အ တြက္ေတာ့ ျပည္သူအမ်ားစုရဲ႕ အ သိ ဉာဏ္ က တျခားႏိုင္ငံေတြထက္ ေနာက္က်ေန ေသး တာေၾကာင့္ ဆိုးက်ိဳးကိုသာ ပိုမ်ားေစ တယ္ လို႔လည္း အခ်ိဳ႕က သုံးသပ္ၾက ပါ တယ္။

ပုလဲ မဲဆႏၵနယ္က ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚခင္စန္းလႈိင္က “လူမႈ ကြန္ရက္ကို အသုံးခ်တဲ့အခါမွာ တခ်ိဳ႕ လဲ အရမ္းေကာင္းတာေတြ ရွိပါတယ္၊အခ်ိန္နဲ႔ တစ္ေျပးညီ သိရွိရတဲ့အတြက္၊တခ်ိဳ႕က် ေတာ့လဲ ကိုယ့္ရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္အတိုင္း ထင္ရာျမင္ရာေတြ ေလွ်ာက္ေရးတဲ့အခါ က်ေတာ့ သက္ေရာက္မႈေတြက မေကာင္း တဲ့ဘက္ကို ေရာက္သြားတာေတြလဲ ရွိတာ ေပါ့” လို႔ ေျပာပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္လဲ

သည္လို သတင္းမွားေတြ သတင္းတု ေတြ ထုတ္လႊင့္ႏိုင္တာ၊ ျပည္သူအခ်ိဳ႕က သည္အတုေတြအေပၚ ယုံၾကည္လာၾက တာဟာ အစိုးရရဲ႕ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္အား နည္းမႈကလည္း က႑တစ္ခုအေနနဲ႔ ပါဝင္ ေနပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ အစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြ အေနနဲ႔ သတင္းကို အခ်ိန္မီ မထုတ္ျပန္ ႏိုင္ တာ၊ ဌာနေတြမွာ ေျပာေရးဆိုခြင့္ေပးထား သူေတြကို တရားဝင္သတင္းဌာနေတြက ဆက္သြယ္ရခက္ခဲတာ စတဲ့အခ်က္ေတြ ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႔ မဂၤလာဒုံမဲဆႏၵနယ္ မွ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေအာင္လႈိင္ဝင္းက သုံးသပ္ ေျပာ ဆိုပါ တယ္။

တျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ျပႆနာ တစ္စုံတစ္ရာျဖစ္ရင္ အစိုးရက တရားဝင္ သတင္းထုတ္ျပန္ဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံလိုပဲ အ စည္း အေဝး ထိုင္ရတာေၾကာင့္ သတင္း ထုတ္ ျပန္တာ ေနာက္က်ႏိုင္ေပမဲ့ ေျပာေရး ဆိုခြင့္ရွိသူေတြကေတာ့ အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပး ညီ သူတို႔ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြ၊ သိရွိထား တဲ့ ဟာ ေတြကို ထုတ္ျပန္ေလ့ ရွိတယ္လို႔ သိရ ပါ တယ္။

ဦးေအာင္လႈိင္ဝင္းက “ အစိုးရသစ္ တက္ခါစက ေပးထားတယ္၊ ေျပာေရးဆို ခြင့္ပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ကို ဖုန္း ဆက္ တဲ့ အခါမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္လဲ ဆက္ဖူးတယ္၊ ဖုန္းမကိုင္တာတို႔၊ ကြၽန္ ေတာ္တို႔ မသိေသးဘူးတို႔၊ လူႀကီးမရွိ ဘူး တို႔ အဲဒီလိုမ်ိဳးေတြလဲ ႀကဳံေနရ တယ္၊ အဲဒါ ေၾကာင့္လဲ ထိတ္လန႔္မႈ ေတြျဖစ္တာေပါ့ ” လို႔ ေျပာပါတယ္။

လက္ရွိမွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အစိုးရ ဌာနအမ်ားစုက သတင္းထုတ္ျပန္မႈ ေနာက္ က်တာေတြ ရွိေနဆဲျဖစ္သလိုတခ်ိဳ႕ ဝန္ႀကီး ဌာနေတြရဲ႕ ဝက္ဘ္ဆိုက္ ေတြဆို ရင္ Up-date မျဖစ္ေတာ့တဲ့အေျခ အေန အထိ ရွိေန တာေတြလည္း ေတြ႕ေနရတယ္လို႔ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံျခား စီးပြားဆက္ သြယ္ ေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွ အၿမဲတမ္း အတြင္းဝန္ ဦး ေအာင္ ႏိုင္ဦးက ေထာက္ျပ ေျပာဆို ဖူး ပါတယ္။

သည့္အတြက္ ျပည္သူအမ်ားစုဟာ ျပႆနာ တစ္စုံတစ္ရာ ႀကဳံေတြ႕လာတဲ့ အခါ တရားဝင္သတင္းေတြက အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အခ်ိန္နဲ႔ တစ္ေျပးညီ တင္ ျပ ႏိုင္ျခင္းမရွိတာပဲျဖစ္ျဖစ္ အစိုးရရဲ႕ ထုတ္ ျပန္ခ်က္ မသိရွိႏိုင္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ ႀကဳံရတဲ့ အခါ အြန္လိုင္းေပၚက သတင္းတု၊သတင္း အမွားေတြကို ယုံၾကည္လာၾကကာ စိုးရိမ္ မႈ ေတြ ထိတ္လန႔္မႈေတြ ျဖစ္ၾကရတာ ျဖစ္ ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ တျခားႏိုင္ငံ ေတြမွာ သည္လို သတင္းတု သတင္းမွား ေတြကို ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီးမွ ယုံၾကတဲ့သူေတြ မ်ား ေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ သည္လိုခ်င့္ခ်ိန္ ၿပီးမွ ယုံၾကည္တဲ့သူေတြက နည္းေနဆဲ ျဖစ္ တယ္လို႔လည္း ဦးေအာင္လႈိင္ဝင္း က ေထာက္ ျပေျပာဆိုပါတယ္။

လားရႈိးၿမိဳ႕မွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ ေန တဲ့ မူလတန္းျပဆရာမ ေဒၚေကသီ က “ အခု တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေတာ့ လိုင္းေပၚေတာ့ သ တင္း က တက္ေနတာပဲ၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးပဲ၊ ဘယ္ ေနရာ တိုက္ေနၿပီတို႔ အစုံပဲ၊ကိုယ္နဲ႔လဲ နီး ေတာ့ အဲဒီလိုေတြျမင္ေတာ့ ေၾကာက္မိ တာ ေတာ့ အမွန္ပဲ၊ မဟုတ္တာ ဟုတ္တာ ေနာက္ ထား” လို႔ ေျပာပါတယ္။

ဘယ္လိုထိန္းခ်ဳပ္မလဲ

တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးခင္ေမာင္ ေဇာ္ ကေတာ့ သည္လို ဆိုရွယ္မီဒီယာကို အသုံးျပဳၿပီး အမ်ားျပည္သူေတြကို ထိတ္ လန႔္ေစေအာင္ မမွန္မကန္ျပဳလုပ္တဲ့သူ ဒါမွမဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္းကို ေဖာ္ထုတ္ ႏိုင္ ရင္ ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒပုဒ္မ ၆၆ မွာပါ တဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ အက်ဳံးဝင္တယ္လို႔ ဆို ထားပါတယ္။

ေရွ႕ေနဦးခင္ေမာင္ေဇာ္က“ ၆၆ မွာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ သိကၡာကို ေလ်ာ့ပါး ေအာင္ လုပ္တာတို႔ ဘာတို႔တင္ မဟုတ္ ဘူး၊ အင္တာနက္ကို အသုံးခ်ၿပီးေတာ့ စိုးရိမ္ ထိတ္လန႔္မႈျဖစ္ေအာင္ လူေတြ အေပၚ ေျခာက္လန႔္တာ အကုန္လုံးက ဆက္ သြယ္ ေရးဥပေဒနဲ႔ အက်ဳံးဝင္တာပါ ပဲ၊ ၆၆ မွာ ေလ”လို႔ ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ရွိအေနအ ထား အရ cyber မႈခင္းေတြအပါအဝင္ ဆိုရွယ္ မီဒီယာအသုံးျပဳမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥရပ္ ေတြကို အေရးယူမႈလုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာ က ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ ဆက္သြယ္ ေရးဥပေဒနဲ႔ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွာ ျပ႒ာန္း ထား တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာ ပညာဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ဥပေဒတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒ ပုဒ္မ ၇၅၊ ၇၆ မွာဆိုရင္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္လုံၿခဳံေရးနဲ႔ တ ရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ သက္ဆိုင္ရာ ဝန္ ႀကီးဌာနက ဝန္ေဆာင္မႈေပးေနတဲ့ operator ေတြကို တရားဥပေဒနဲ႔ အညီ ဝင္ ေရာက္ စစ္ေဆးခြင့္ရွိပါတယ္။

ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒ ပုဒ္မ ၇၇ အရ ဆိုရင္လည္း အစိုးရအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ က operator ေတြကို တရားဥပေဒႏွင့္ အညီ Lawful Interception ျပဳလုပ္ ဖို႔ အတြက္ ေစခိုင္းႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ လုံၿခဳံေရးနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ သတင္း လက္ ဦး မႈ ရရွိဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္ တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ဦးခင္ေမာင္ေဇာ္ကေတာ့ သတင္း တု၊ သတင္း မွား ေတြကို အြန္လိုင္းေပၚမွာ တင္ ၾက တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပည္သူလူ ထု အ ခ်င္း ခ်င္းပဲ ထိန္းသြားရင္ပိုၿပီးေတာ့ ဒီ ကိစၥ ကေကာင္းသြားမွာပါ”လို႔ သုံးသပ္ ေျပာ ဆို ပါတယ္။

မီဒီယာေကာင္စီ

ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းမီဒီယာေကာင္စီ အေနနဲ႔ကေတာ့ သတင္းအတု/အေယာင္ မ်ား၊ သတင္းမွားမ်ားနဲ႔သတင္းခိုး ကူး ေနတဲ့ အြန္လိုင္းဝက္ဘ္ဆိုက္မ်ား၊ ဆိုရွယ္ မီဒီယာေပ့ခ်္မ်ားကို အမ်ားျပည္သူေတြ သ ိ ရွိ ေအာင္ ဒုတိယအႀကိမ္ အထိ ထုတ္ျပန ္ ေၾကညာထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

ပထမတစ္ႀကိမ္ ထုတ္ျပန္တုန္းက တရားဝင္ သတင္းေပ့ခ်္မဟုတ္တာ ၃၁ ခု ကိုထုတ္ျပန္ထားၿပီး ဒုတိယအႀကိမ္မွာ ေတာ့ ၄၈ ခု ထုတ္ျပန္ထားတာေၾကာင့္ စုစုေပါင္း ၇၉ ခု အထိရွိၿပီျဖစ္ပါတယ္။

သတင္းမီဒီယာေကာင္စီအေနနဲ႔ အခု လို ေဆာင္႐ြက္ရတာကလည္း ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၃၀ ရက္ေန႔ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးဌာန၊ စုေပါင္းခန္းမမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့“ မီဒီယာက႑ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အတြက္ တတိယအႀကိမ္ မ႑ိဳင္ ေလးရပ္ အလုပ္႐ုံ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ သေဘာတူညီခ်က္ (၁၃) ခ်က္မွ အမွတ္စဥ္ (၁၀) မွာ သတင္း အတု/ အေယာင္ေတြ၊ သတင္းမွားေတြ ေရးသား ျဖန႔္ျဖဴးေနမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္၍ သတင္း မီဒီ ယာမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္း ေတြ ကေဖာ္ထုတ္ၿပီး ျပည္သူလူထုသို႔ အသိေပးျဖန႔္ေဝ သြားရန္”လို႔ ပါရွိတဲ့ အ တြက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ လည္း ထုတ္ျပန္သြားမယ္လို႔ သိရပါ တယ္။

Credit - Kumudra